ما دعوت به فقر نمی‎کنیم

شاید نیازی به گفتن نباشد که آنچه گذشت، به معنای دعوت مردم به فقر نیست. ما همیشه به جوانان گفته‌ایم که این یک عیب برای جامعۀ اسلامی است که امامش وقت قابل توجّهی از عمر خود را صرف تولید کند؛‌ امّا مأمومان این امام به بهانۀ زهد، سربارِ جامعه باشند. جوانان ما باید به فکر تولید ثروت باشند؛‌ امّا تولید ثروت، با ثروت‌اندوزی فرق دارد. کسی که تولید ثروت می‌کند و به فکر برآورده کردن نیازهای جامعه است، در مسیر خداست. به این روایت زیبا بنگرید که یکی از یاران امام صادق علیه السلام دیدگاه خود را در بارۀ دنیا، به عنوان یک مشکل، با آن حضرت در میان می‌گذارد:

ابن ابی یعفور می‌گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم: «ما دچار محبّت دنیا شده‌ایم». حضرت فرمودند: «با این دنیا می‌خواهی چه کنی؟». عرض کردم: «[می‌خواهم] ازدواج کنم، حج بروم، نفقۀ خانواده‌ام را تأمین کنم، به دوستان و برادرانم رسیدگی کنم و صدقه بدهم». حضرت فرمودند: «این از دنیا نیست؛ اینها از امور اخروی هستند».[1]

امّا قرآن در بارۀ کسی که ثروت‌اندوزی ‌کند، می‌گوید:

وَ الَّذینَ یکنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الفِضَّهَ وَ لا یُنفِقُونَها فی‏ سَبیلِ اللهِ فَبَشِّرهُم بِعَذابٍ أَلیمٍ* یومَ یُحمى‏ عَلَیها فی‏ نارِ جَهَنَّمَ فَتُکوى‏ بِها جِباهُهُم وَ جُنُوبُهُم وَ ظُهُورُهُم هذا ما کنَزتُم لِأَنفُسِکم فَذُوقُوا ما کنتُم تَکنِزُون‏.[2]

و کسانی را که طلا و نقره می‌اندوزند و آن را در راه خدا هزینه نمی‎کنند،‌ به عذابی دردناک خبر ده؛‌ روزی که آن اندوخته‌ها را در آتش دوزخ به شدّت حرارت دهند و پیشانی و پهلو و پشتش آنان را با آن [طلاها و نقره‌ها] داغ کنند [و به آنان نهیب زنند:] این است ثروتی که برای خود اندوختید. پس کیفر زراندوزی خود را بچشید.

پس آنچه در فرهنگ اسلامی نکوهش شده، ثروت‌اندوزی و دل بستن به مال دنیاست و نه تلاش و کوشش برای تولید ثروت و بهبود معیشت خود و دیگران. جان کلام ما نیز این است که فقر و غنا، نه در اصل ازدواج ملاک انتخاب‌اند و نه به تنهایی، تأثیر چندانی در بروز طلاق ندارند.

از نو با تو، ج1.

[1]. «عَنِ ابنِ أَبِی یعفُورٍ قَالَ: قُلتُ لِأَبِی عَبدِ اللَّهِ  علیه السلام: إِنَّا لَنُحِبُ‏ الدُّنیا. فَقَالَ لِی: تَصنَعُ بِهَا مَا ذَا؟ قُلتُ: أَتَزَوَّجُ مِنهَا وَ أَحُجُّ وَ أُنفِقُ عَلَى عِیالِی وَ أُنِیلُ إِخوَانِی وَ أَتَصَدَّقُ. قَالَ لِی: لَیسَ هَذَا مِنَ الدُّنیا، هَذَا مِنَ الآخِرَهِ» (بحار الأنوار، ج‏۷۰، ص۶۲).
[2]. سورۀ توبه (۹)، آیۀ ۳۴ و ۳۵.